A-

A+

Covid-19 Salgının Rekabet Hukukuna Etkisi: Fahiş Fiyat Soruşturması

Rekabet Kurumu internet sitesinden yapılan 23 Mart 2020 tarihli duyuru ve Rekabet Kurumu Başkanı Birol Küle tarafından yapılan 25 Mart 2020 tarihli basın açıklaması kapsamında Covid-19 salgını nedeniyle yaş meyve ve sebze piyasası başta olmak üzere gıda piyasasında fahiş fiyat artışları yapıldığı, bu durumun Rekabet Kurumu tarafından yakından takip edildiği ve rekabeti bozucu eylemlerde bulunan kişi ve kurumların cezalandırılacağı belirtilmişti. Rekabet Kurumu tarafından konu hakkında yapılan duyurulara ilişkin ayrıntılı açıklamalarımızı içeren İngilizce blog yazımıza buradan ulaşabilirsiniz. 

Söz konusu uyarılardan yaklaşık bir buçuk ay sonra Rekabet Kurumu 7 Mayıs 2020 tarihinde kendi internet sitesinden yaptığı açıklamada aralarında zincir marketlerin de bulunduğu gıda ve temizlik/hijyen ürünlerinin üretim ve ticaretini yapan 29 teşebbüs hakkında söz konusu teşebbüslerin fahiş fiyat artışı davranışlarının rekabet hukukunu ihlal eder nitelikte olabileceğine dair ciddi ölçüde getirilen kanaat nedeniyle soruşturma başlatıldığını duyurdu. İlgili duyuruya ve hakkında soruşturma açılan teşebbüslerin listesine buradan ulaşabilirsiniz. 

Soruşturmanın Konusu

Fahiş fiyat denildiğinde ilk olarak akla 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanun’un (‘4054 sayılı Kanun’) 6. maddesi kapsamında hâkim durumun kötüye kullanılması halleri arasında yer alan fahiş/aşırı fiyatlandırma geliyor. Aşırı fiyat kavramına ve tespitine yönelik Rekabet Kurulu kararları incelendiğinde, hâkim durumda bulunan bir teşebbüsün rekabetçi şartlarda uygulayamayacağı ve sunduğu ürünün/hizmetin ekonomik değerinin önemli ölçüde üzerinde olan fiyatların rekabet hukuku anlamında aşırı fiyat olarak değerlendirildiği görülüyor[1]. Dolayısıyla soruşturma kapsamında ilgili teşebbüsler bakımından öncelikle hâkim durum analizi, daha sonra ise aşırı fiyat analizi yapılması bekleniyor. Elbette ki, soruşturma kapsamında 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi uyarınca teşebbüsler arasında rekabeti sınırlayıcı anlaşma olup olmadığının ve fahiş fiyatlandırmanın bu anlaşma sonucunda yapılıp yapılmadığının araştırılması da mümkün.

Soruşturma Kapsamındaki Teşebbüsler

İlgili duyuru ile hakkında soruşturma başlatıldığı ilan edilen teşebbüslerden (i) BİM Birleşik Mağazalar A.Ş., (ii) Şok Marketler Ticaret A.Ş., (iii) Migros Ticaret A.Ş., (iv) Yunus Market İşletmeleri Ticaret A.Ş., (v) Yeni Çağdaş İhtiyaç ve Gıda Maddeleri İnş. Tic. Ltd. Şti., (vi) Metro Grosmarket Bakırköy Alışveriş Hizmetleri Tic. Ltd. Şti., (vii) Carrefoursa Carrefour Sabancı Ticaret Merkezi A.Ş, (viii) Çağrı Gıda Temizlik Maddeleri İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. ve (ix) Yeni Mağazacılık A.Ş. hakkında, 7 Şubat 2019 tarihinde ayrıca su ile yaş meyve ve sebzelerin perakende satış fiyatlarını belirlerken rekabet karşıtı davranışlar içerisinde bulunup bulunmadıklarının tespiti amacıyla bir başka soruşturma açılmıştı. Söz konusu soruşturma süreci devam ediyor ve 7 Mayıs tarihinde yapılan duyuruda yer alan soruşturma kararının bu sürece nasıl etki edeceği merak ediliyor.

Soruşturma Süreci

Duyuruda ayrıca Rekabet Kurumu’nun konuya verdiği önem nedeniyle, soruşturmanın normal süreçten daha kısa sürede tamamlanacağı belirtiliyor. Söz konusu açıklamadan, Rekabet Kurulu tarafından gerek raportörlere gerekse soruşturma taraflarına 4054 sayılı Kanun kapsamında soruşturma sürecine ilişkin öngörülen ek sürelerin tanınmayacağı anlaşılıyor. Oysa ki Rekabet Kurumu özellikle 17 Nisan 2020 tarihinde yaptığı duyuru ile, Covid-19 döneminde mağduriyetlerin yaşanmaması için 4054 sayılı Kanun kapsamında gösterilebilecek tüm esnekliklerin soruşturma taraflarına tanınacağının sinyallerini vermişti. Bu kapsamda Rekabet Kurumu tarafından sürecin nasıl yönetileceği de merak ediliyor.

4054 sayılı Kanun’da öngörülen süreler uyarınca Rekabet Kurulu nezdinde görülen soruşturmalar genellikle bir buçuk yıl içerisinde sonuçlandırılıyor. 4054 sayılı Kanun’da yer alan soruşturma sürecine ilişkin sürelerin zaman aralığı öngörmesi (örneğin soruşturma safhasının en geç altı ay içinde tamamlanması gibi) nedeniyle söz konusu soruşturmanın tamamlanması için net bir tarih tahmininde bulunmak mümkün değil. Ancak savunma yapacak teşebbüslere 4054 sayılı Kanun ile tanınan süreler göz önüne alındığında en kısa sürede tamamlanacak soruşturmanın dahi altı aydan önce tamamlanması beklenmiyor. Kaldı ki, önceki tarihli Rekabet Kurulu kararlarında da görüldüğü üzere, hâkim durumu tespiti ve fahiş/aşırı fiyatlama tespiti oldukça titizlik isteyen bir analiz gerektiriyor. Tüketici refahında doğrudan bir kayba ve dağılım etkinsizliğine yol açan aşırı fiyatlama davranışına ilişkin kararın bir an önce alınmasının büyük önem teşkil ettiği düşünmekle birlikte; 29 teşebbüsü içeren söz konusu soruşturmanın ne kadar sürede tamamlanacağı merak konusu.

Bu duruma ek olarak, Rekabet Kurumu internet sitesi incelendiğinde, Rekabet Kurulu’nun soruşturma açılmasına ilişkin kararlarını internet sitesinden duyurma yönündeki uygulamasını terk ettiğini ve soruşturma açılmasına dair tüm kararların artık Rekabet Kurumu internet sitesinde yayımlanmadığını görüyoruz. Zira soruşturma açılmasına ilişkin Rekabet Kurumu internet sitesinde yapılan en son duyuru 15 Kasım 2019 tarihinde Şanlıurfa il merkezinde faaliyet gösteren 24 otogaz bayisi hakkında açılan soruşturmanın duyurusudur. Bu süreçte bazı teşebbüsler Kamu Aydınlatma Platformu’nda haklarında soruşturma açıldığına dair açıklama yapmış olsa da bu duyurular Rekabet Kurumu internet sitesinde yer almamıştır. Bu kapsamda, 7 Mayıs 2020 tarihinde yapılan fahiş fiyata ilişkin soruşturma duyurusu ile Rekabet Kurumu yaklaşık 6 aydır sürdürdüğü soruşturma kararlarını duyurmama yönündeki uygulamasına da son vermiş oldu. Dolayısıyla, Covid-19 salgını nedeniyle içinden geçtiğimiz bu olağanüstü dönemde yapılan söz konusu soruşturma duyurusu aynı zamanda teşebbüslere yapılmış çok ciddi bir uyarı olarak da değerlendirilebilir.

***

 

[1] Rekabet Kurulu’nun 01.10.2018 tarih ve 18-36/584-285 sayılı sahibinden.com kararı