A-

A+

Sosyal Ağ Sağlayıcılarına İkinci İdari Para Cezası mı? Sosyal Ağ Sağlayıcı Değişikliklerine Uyum Sağlamayanları Neler Bekliyor?

5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunun’da değişiklik yapan 7253 sayılı Kanun (‘Kanun’), 31 Temmuz 2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanmış ve özellikle sosyal ağ sağlayıcı şirketlere yönelik olarak getirilmiş olan düzenlemeler 1 Ekim 2020 tarihinde yürürlüğe girmişti. Sosyal medya kanunu olarak da bilinen Kanun, bir yandan da özellikle yabancı sosyal ağ sağlayıcılarının yükümlülüklerinin düzenlenmesi, internetteki yasadışı ve zararlı içeriklerle mücadele edilmesi, bireylerin kişilik haklarının ve kişisel verilerinin korunması amaçlı hükümler içermesi nedeniyle olumlu karşılanırken, bir yandan ifade özgürlüğü ve sansür anlamında bazı eleştirilere konu olmuştu.

Kanun’un nasıl ve hangi ölçüde uygulanacağı merak konusuyken, Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Ömer Fatih Sayan, 4 Kasım 2020 tarihinde Twitter üzerinden yaptığı açıklama ile, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (‘BTK’) tarafından, Kanun’da öngörülen temsilci belirleme yükümlülüğünü yerine getirmedikleri gerekçesiyle başta Facebook, Instagram, Twitter, Periscope, YouTube ve TikTok olmak üzere sosyal ağ sağlayıcılarına beher 10.000.000 TL idari para cezası uygulandığını duyurmuştu.

Söz konusu idari para cezaları Kanun kapsamında temsilci atanmaması sebebi ile verildiği bilinen ilk para cezaları gibi görünmekte, ancak cezalara dair kararlar BTK internet sitesinde kamuya açıklanmadığı için, sadece Sayın Ömer Fatih Sayan’ın Twitter’da yapmış olduğu paylaşım ile sınırlı bilgiye sahibiz.

Son olarak ise 3 Aralık 2020 tarihinde Bloomberg HT’de internet sitesinde ve başka sitelerde[1] Türkiye'de temsilci bulundurmayan sosyal medya platformlarının her birine ikinci aşama idari para cezası olarak 30.000.000 TL idari para cezası kesildiği iddiası yer aldı. Ancak daha sonra bu habere dair resmi veya gayri resmi bir açıklama gelmedi.

Kanun ile Getirilen Yenilikler Nelerdi?

1. Sosyal Ağ Sağlayıcı Tanımı

Kanun kapsamında sosyal ağ sağlayıcı, “sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek veya tüzel kişiler” olarak tanımlanmıştır.[2]

Yurtiçindeki ve yurtdışındaki sosyal ağ sağlayıcıların yükümlülükleri ile bu yükümlülüklerin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemek üzere BTK tarafından hazırlanmış olan 2020/DK-İD/274 Sosyal Ağ Sağlayıcı Hakkında Usul ve Esaslar[3] (“Usul ve Esaslar”) uyarınca kişisel internet siteleri, elektronik ticaret siteleri ve haber siteleri gibi sosyal etkileşim amaçlı içeriğin asıl hizmet olarak sunulmadığı platformlar açıkça sosyal ağ sağlayıcı tanımının dışında tutulmuştur.

Yine bu Usul ve Esaslar çerçevesinde internet ortamında yapılan yayının sadece belirli bir kısmında sosyal etkileşim amaçlı içeriğe yer veren gerçek veya tüzel kişilerin sosyal ağ sağlayıcı olarak değerlendirilmeyeceği düzenlenmiştir.

2. Günlük Erişimi Bir Milyondan Fazla Olan Yurt İçi ve Yurt Dışı Kaynaklı Sosyal Ağ Sağlayıcılar İçin Yeni Yükümlülükler

Kanun, sosyal ağ sağlayıcıların kitlelere erişim gücünü göz önünde bulundurarak, günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt içi ve yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılar için belirli yükümlülükler öngörmüştür. Kanun ile getirilen yükümlülükleri aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür:

Günlük Erişimi 1.000.000’dan fazla yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılar Günlük Erişimi 1.000.000’dan fazla yurt içi ve yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılar
  • Yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı yetkili en az bir kişiyi Türkiye’de temsilci olarak atamak
  • Kanun kapsamında içeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi kararlarını yerine getirmek ve kişilik haklarının ihlali nedeniyle içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi yükümlülüklerini yerine getirmek
  • İçeriği yayından çıkarma veya erişimin engellenmesi taleplerine 48 saat içinde olumlu veya olumsuz cevap vermek
  • 6 aylık raporlar hazırlamak, bu raporları BTK’ya bildirmek ve internet sitesinde yayınlamak
  • Türkiye’deki kullanıcılarının verilerini Türkiye’de barındırmak için gerekli tedbirleri almak
  • Zararın doğması halinde tazminat yükümlülüğü

Bu yükümlülüklerin ihlali ise detaylı süreç ve idari yaptırımlara bağlanmıştır.

Kanun ile Getirilen Yükümlülükler ve Yaptırımların Kapsamı Nedir?

1. Temsilci Atama Yükümlülüğü ve Aykırılığın Sonuçları

Yükümlülüğünün kapsamı Yaptırımlar

Yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı yetkili en az bir kişiyi Türkiye’de temsilci olarak atamak zorundadır.

Usul ve Esaslar kapsamında temsilci veya temsilcilerin gerçek veya tüzel kişi olabileceği ancak tüzel kişi olarak belirlenen temsilcinin, Türkiye’de kurulmuş ve Türk mevzuatına göre tüzel kişiliğini kazanmış olması, temsilci veya temsilcilerin gerçek kişi olarak belirlenmesi halinde ise Türk vatandaşı olması gerektiği düzenlenmiştir.

Usul ve Esaslar’ın 7. maddesi uyarınca atanan temsilcilerin adli ve idari makamlarca gönderilecek bildirim ve taleplerin yerine getirilmesi, kişiler tarafından yapılan başvuruların cevaplanması, Kanun kapsamında getirilen raporlama yükümlülüğünün yerine getirilmesi gibi görevleri bulunmaktadır.[4] 

Temsilci atama yükümlülüğünü yerine getirmeyen yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarına ilk kademede 10.000.000 TL, ikinci kademede ise 30.000.000 TL olmak üzere idari para cezası uygulanması öngörülmektedir.

30.000.000 TL’lik ikinci idari para cezasının tebliğinden itibaren 30 gün içinde de temsilci atama yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde ise, farklı bir yaptırım uygulanması öngörülerek Türkiye’de mukim vergi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişilerin sosyal ağ sağlayıcıya reklam vermesinin yasaklanacağı düzenlenmiştir. Bu yasak çerçevesinde sosyal ağ sağlayıcıyla yeni sözleşme kurulamayacak ve sosyal ağ sağlayıcıya para transferi yapılamayacaktır.

Reklam yasağı kararının verildiği tarihten itibaren 3 ay içinde yükümlülük halen yerine getirilmezse sosyal ağ sağlayıcının internet bant genişliğinin %50 daraltılması için BTK Başkanı tarafından sulh ceza hakimliğine başvurulabilecektir. Sulh ceza hakimliğinin bant genişliğinin daraltılması kararından itibaren 30 gün içinde de yükümlülük yerine getirilmezse bu sefer internet bant genişliğinin %90 oranına kadar daraltılması için sulh ceza hakimliğine başvurulabilecektir. Sosyal ağ sağlayıcıların hakim kararına itiraz hakkı bulunmamaktadır.

Usul ve Esaslar’ın 18. Maddesi uyarınca, temsilci belirlenmesine ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmesi hâlinde; verilen idari para cezalarının dörtte biri tahsil edilecek, reklam yasağı kaldırılacak ve hâkim kararları kendiliğinden hükümsüz kalacak olup, internet trafiği bant genişliğine yapılan müdahalenin sona erdirilmesi için erişim sağlayıcılara Kurum tarafından bildirim yapılacaktır.

Gazetelerde çıkan haberlere göre, bugüne kadar bu yükümlülüğü yabancı sosyal medya ağ sağlayıcısı olarak yalnızca Rusya’nın sosyal medya platformu Vkontakte’in yerine getirdiği anlaşılmaktadır.

2. Kanun Kapsamında İçeriğin Çıkarılması Ve Erişimin Engellenmesi Kararlarını Yerine Getirilmesi Ve Kişilik Haklarının İhlali Nedeniyle İçeriğin Yayından Çıkarılması Ve Erişimin Engellenmesi Yükümlülükleri ve Aykırılığın Sonuçları

Yükümlülüğünün kapsamı Yaptırımlar

Yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıların Hakim tarafından verilen (i) 5651 sayılı Kanun’da sayılan suçları oluşturduğu hususunda yeterli şüphe bulunan içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi; (ii) gecikmesinde sakınca bulunan hallerde içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi; (iii) kişilik hakkı ihlali sebebiyle içeriğin yayında çıkarılması ve/veya erişimin kararlarını yerine getirmeleri gerekmektedir.

Kanun kapsamında Madde (i) ve (ii) belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcılara 1.000.000 Türk lirası idari para cezası ve Madde (i) ve (iii) belirtilen yükümlülükleri getirmeyen yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarına elli bin gün adli para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır.

İdari para cezasını gerektiren ihlallerin bir yıl içinde her bir defa tekrarında, cezaların bir kat artırılarak uygulanacağı düzenlenmiştir.

3. İçeriği Yayından Çıkarma Veya Erişimin Engellenmesi Taleplerine 48 Saat İçinde Olumlu veya Olumsuz Cevap Verilmesi Yükümlülüğü ve Yaptırımı

Yükümlülüğünün kapsamı Yaptırımlar

Herhangi bir kişi tarafından kendisine gelen içeriği yayından çıkarma veya erişimin engellenmesi taleplerine en geç 48 saat içinde olumlu veya olumsuz cevap vermek zorundadır. Olumsuz cevap verilen taleplerin gerekçeli olması gereklidir. Bu kapsamdaki yükümlülüklerin yerine getirilmesi için sosyal ağ sağlayıcıları ilgili maddenin yürürlük tarihi olan 1 Ekim 2020’den itibaren üç ay içinde gerekli çalışmalarını tamamlaması gerekmektedir.

Söz konusu yükümlülüğü yerine getirmemenin cezası ise 5.000.000 TL’dir.

4. Aylık Rapor Düzenleme

Yükümlülüğünün kapsamı Yaptırımlar

Kendisine bildirilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararlarının uygulanmasına ve kendilerine bu kapsamda yapılan başvurulara ilişkin istatistiksel ve kategorik bilgileri içeren Türkçe hazırlanmış raporları altı aylık dönemlerle BTK’ya bildirmek ve başvurulara ilişkin raporu, kişisel verilerden arındırarak kendi internet sitesinde yayınlamak zorundadır

Bu yükümlülüğü yerine getirmemenin cezası ise 10.000.000 TL olarak belirlenmiştir. Sosyal ağ sağlayıcıları ilk raporlarını 2021 yılının Haziran ayında BTK’ya bildirecek ve internet sitesinde yayınlayacaklardır.

5. Kullanıcı Verilerini Türkiye’de Barındırmak Yükümlülüğü

Yükümlülüğünün kapsamı Yaptırımlar

Kanun’un 6. Maddesi ile 5651 sayılı Kanuna eklenen EK-4 Maddesi’nin 5. Fıkrası uyarınca “Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt içi veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de barındırma yönünde gerekli tedbirleri alır.”

Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesine ilişkin olarak Kanun’da açık bir yaptırım öngörülmemiş olduğu görülmektedir.

6. Tazminat Yükümlülüğü

Yükümlülüğünün kapsamı Yaptırımlar

Hukuka aykırılığı hakim veya mahkeme kararı ile tespit edilen içeriğin sosyal ağ sağlayıcıya bildirilmesi durumunda, bildirime rağmen yirmi dört saat içinde içeriği çıkarmayan veya erişimi engellemeyen sosyal ağ sağlayıcı, ayrıca doğan zararların tazmin edilmesinden sorumludur.

Bu hukuki sorumluluğun işletilmesi için içerik sağlayıcının sorumluluğuna gidilmesi veya içerik sağlayıcıya dava açılması ile sosyal ağ sağlayıcının Türkiye’den günlük erişiminin bir milyondan fazla olması şartı aranmaz.

Bir zarar oluşması halinde tazminat yükümlülüğü bulunacaktır. Ayrıca bir idari yaptırım yoktur.

7. İçerik Sağlayıcısı ve/veya Yer Sağlayıcısı Olanların Bilgi Verme Yükümlülüğü ve Aykırılığın Yaptırımı

Yükümlülüğünün kapsamı Yaptırımlar

Sosyal ağ sağlayıcıların aynı zamanda yer sağlayıcısı olduğu durumlarda bu sıfatlarından kaynaklanan sorumluluk ve yükümlülükleri de devam edecektir. Bu minvalde, kendilerine kişilerin tespiti için gelen talepler kapsamında trafik bilgisi, IP adresi, konum gibi bilgileri sağlamakla ve BTK tarafından bildirilen tedbirleri almakla yükümlüdürler.

 

Bu yükümlülükler yerine getirilmediği takdirde ödenecek para cezalarının alt sınırı 10.000 TL’den 100.000 TL’ye, üst sınırı ise 100.000 TL’den 1.000.000 TL’ye çıkarılmıştır.

Sonuç

Yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarının Türkiye’de temsilci ataması ve Türk kanunlarının muhatabı olmalarının sağlaması sonucunu doğuracak Kanun değişikliği kapsamında ikinci aşama idari para cezalarının uygulanmış olabileceği iddiası halen resmi ya da gayri resmi kanallardan doğrulanmadı. Ancak iddialar doğru ise, idari para cezasının tebliği itibariyle otuz gün içinde temsilci atama yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcılara reklam verilmesi yasaklanabilir.

Kanun’da yer alan yükümlükler için öngörülen yaptırımların ne şekilde uygulandığı, temsilci atama sorunun nasıl çözümleneceğine dair gelişmeleri sizlerle paylaşmaya devam edeceğiz.

[1] “Sosyal medya şirketlerine 2.ceza geldi”, (HaberTurk, 3.12.2020) https://www.haberturk.com/son-dakika-sosyal-medya-sirketlerine-2-ceza-geldi-haberler-2890509-teknoloji, “Sosyal medya şirketlerine 30'ar milyon TL ceza kesildi”, (Bloomberg HT, 3.12.2020)< https://www.bloomberght.com/sosyal-medya-sirketlerine-30-ar-milyon-tl-ceza-kesildi-2269924 3.12.2020>

[2] Sosyal ağ sağlayıcıları aynı zaman içerik veya yer sağlayıcı olarak değerlendiriliyor ise söz konusu platformların sosyal ağ sağlayıcı olarak yükümlülüklerine ek olarak, içerik ve yer sağlayıcı olmalarından kaynaklanan yükümlülüklerinin devam ettiğini hatırlatmak isteriz.

[3] Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu 2020/DK-İD/274 Sosyal Ağ Sağlayıcı Hakkında Usul ve Esaslar md. 2.(3) ve 2.(4)

[4] Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu 2020/DK-İD/274 Sosyal Ağ Sağlayıcı Hakkında Usul ve Esaslar md. 7.